De geschiedenis van het oriëntatielopen

Hoe komt het dat een militaire oefening de favoriete sport werd van iedereen die begeesterd is door loopwedstrijden in de natuur? Ontdek de geschiedenis van het oriëntatielopen.

Ontdek de producten

Wat is het verband tussen legeroefeningen, Scandinavië in de 19e eeuw, de ontwikkeling van het kompas, de 'terug naar de natuur'-beweging van de jaren 60 en multisport-raids? Oriëntatielopen! Vandaag is orienteering een erkende sporttak die wereldwijd wordt beoefend, maar eigenlijk is het al honderd jaar oud.

Hoe is de sport ontstaan, hoe heeft ze zich ontwikkeld en waar staat ze vandaag voor? Hier lees je alles over de rijke geschiedenis van het oriëntatielopen.

De militaire oorsprong van een buitensport!

Om heel exact te zijn, zouden we voor het ontstaan van het oriëntatielopen terug moeten gaan tot de uitvinding van het kompas in de 16e eeuw. Maar we beginnen ons verhaal dichter bij het heden, in 1850 in Zweden.

Inderdaad, lang voordat oriëntatielopers en -loopsters met een hunkering naar avontuur gingen hardlopen in de natuur, ontstond in dat jaar het idee dat het een uitstekende oefening zou zijn voor soldaten om hen hun weg te laten zoeken op onbekend terrein, midden in de natuur, uitsluitend op kaart en kompas.

Het Zweedse leger was niet weinig trots op zijn uitvinding en bouwde zijn militaire oefening verder uit. In 1893 organiseerde het de allereerste oriëntatieloopwedstrijd voor militairen. Tussen haakjes, de militaire oefening had al in 1886 de naam 'orientering' gekregen, het Zweedse woord voor 'oriëntatie'.

In de 19e eeuw wijst oriëntatieloop naar het noorden

Zweden verdient een compliment voor zijn goede trainingsideeën en logica wanneer het erom gaat een nieuwe sport een naam te geven, maar hetzelfde kan niet gezegd worden van de strikte militaire geheimhouding van het land. Het was Noorwegen dat, omwille van het grote succes van de militaire competities, in 1897 de eerste oriëntatiewedstrijd voor burgers organiseerde. In amper een paar jaar tijd werd het oriëntatielopen mateloos populair in de Scandinavische landen en aan het begin van de 20e eeuw werd het een volwaardige sporttak.

En al van bij de eerste wedstrijden vinden we een aantal elementen terug die de sterke punten zijn geworden van het oriëntatielopen:

- Een omloop die aandacht heeft voor het landschap, ongeacht of het een natuurlandschap is of vooral elementen van menselijke oorsprong bevat (monumenten, gebouwen…)

- De wil om de oriëntatieloop aan te passen aan elk terrein en ieders smaak: de allereerste oriëntatie estafettewedstrijd op ski's vond al in 1898 plaats, in Oslo!

Een verandering van richting?

Aan het begin van de 20e eeuw ontwikkelde het oriëntatielopen zich dus in Zweden, Noorwegen en Finland, maar in die tijd lag de nadruk toch vooral op het hardlopen en veel minder op oriëntatie: als je houdt van omlopen van 20 km met 3 controlepunten, ben je wellicht nostalgisch naar de wedstrijden van de jaren 20.

Maar vanaf 1930 zou de opkomst van betrouwbare, eenvoudige en goedkope kompassen omlopen met meer zoekposten en controlepunten mogelijk maken. Rond diezelfde tijd kwam er ook meer verscheidenheid in de vormen en afstanden. Via de scoutsbeweging en sportleerkrachten werd het oriëntatielopen gedemocratiseerd. Er kwamen omlopen in Zwitserland, Hongarije en de USSR en na de tweede wereldoorlog ontwikkelde de sport zich al snel in de rest van Europa en de wereld.

Clubs en federaties uit alle windstreken

In de jaren 60 werd een internationale federatie voor het oriëntatielopen opgericht, de IOF (International Orienteering Federation), en werd de sport immens populair in heel wat landen, vooral door het groeiende milieubewustzijn en de 'terug naar de natuur'-beweging.

En zo werd een voormalige militaire oefening een sport die symbool staat voor avonturen in de natuur en de combinatie van brein en benen. Als dat niet cool is!

Aan het eind van de jaren 60 telde de internationale federatie 16 lidstaten en lanceerde ze de organisatie van wereldkampioenschappen om de 2 jaar.

In de jaren 90 maakte het oriëntatielopen opnieuw een minirevolutie door. Na de kompassen werd nu het registratiesysteem gemoderniseerd. Dankzij elektronica in de zoekposten en chips aan de vinger van oriëntatielopers en -loopsters verloopt de tijdsregistratie en validering van omlopen nu efficiënter.

Het aantal leden van de IOF blijft ook toenemen: in 1982 wordt in Nederland de Nederlandse Oriënteringsloop Bond (NBO) opgericht en vanaf 1987 heeft België de Belgische Vereniging voor Oriëntatiesporten (BVOS). Een mooie vooruitgang, die tekenend is voor de groei van het oriëntatielopen: elk jaar brengt de World Orienteering Day meer dan 250.000 oriëntatielopers en -loopsters van over de hele wereld samen.

Oriëntatielopen vandaag: gericht op elk terrein

De internationale federatie vertegenwoordigt vandaag meer dan 70 landen en organiseert elk jaar een wereldkampioenschap. Noorwegen, Finland en Zweden blijven het epicentrum van het oriëntatielopen, maar ook Zwitserland en Frankrijk zijn intussen vaste waarden in de wedstrijden die worden gehouden in de meest klassieke vormen van het oriëntatielopen: de sprint, de middellange afstand, de lange afstand en de estafette.

De meest klassieke vormen? Inderdaad! Want niet alleen ontdekten steeds meer streken overal ter wereld de genoegens van het op kompas zoeken naar posten, er ontstonden ook heel wat varianten van het oriëntatielopen: multisport raids, op ski's, te paard, met de MTB, in de stad, onder water… Maar het doel is steeds hetzelfde: genieten van de omloop en ook aan hersensport doen!