Kleding en thermisch ondergoed van merinowol kiezen

Ben je huiverig voor wol omdat je bang bent dat het krimpt in de was, gaat pluizen of motten aantrekt?
Gooi die vooroordelen overboord! Met heel weinig onderhoud blijft je wol zo goed als nieuw en vergezelt het je nog lang op je sportieve avonturen.
Nog niet overtuigd? In het volgende artikel lees je alles over het onderhoud van merinowol: wassen, drogen, opbergen en herstellen.

Merinowol gaat minder snel pluizen dan andere soorten wol, maar dat betekent niet dat de wol helemaal niet pluist.
Of wollen kleding al dan niet gaat pluizen, hangt af van verschillende factoren, zoals de kwaliteit van de wol, de manier waarop de wol is gesponnen en geweven, en het gebruik en onderhoud van het kledingstuk. Hoewel merinowol niet snel gaat pluizen, kan het toch gebeuren als de wol regelmatig te maken krijgt met wrijving of ruwe oppervlakken.

Merinoschapen zijn een Spaans schapenras, waarvan de voorouders generatie op generatie werden gekozen om de fijnste wol te krijgen. De schapen worden gefokt om de fijnheid van hun wol, die zachter is dan klassieke wol. Na het scheren wordt de wol gereinigd om alle onzuiverheden weg te nemen, gekaard, gesponnen en vervolgens gebreid of geweven.

Dat onze grootouders ons adviseerden om wol te dragen als het koud was, dat was geen toeval!
Het isolerend vermogen van wol heeft de vezel te danken aan haar structuur die uitermate geschikt is voor warme kleding.
Wolvezels zijn van nature gekroesd en fijn, waardoor ze heel harig zijn. Bovendien hebben de vezels schubben en hebben ze dus een onregelmatig oppervlak.
Het is die eigenschap die wol dat "dikke" effect geeft, waardoor het materiaal eenvoudig isolerende warme lucht kan vasthouden.
Bovendien is wol een materiaal dat warm aanvoelt. In een kamer bij een constante temperatuur zal je merken dat wol warmer aanvoelt dan bijvoorbeeld glas, omdat glas een veel gladder oppervlak heeft.
Wol heeft ook nog een andere thermisch voordeel als het nat wordt (van regen, transpiratie ...): de absorptie is exotherm, wat wil zeggen dat er bij het opnemen van water een klein beetje warmte vrijkomt!
Wees daar wel voorzichtig mee als je in de winter nat wordt, want die warmteafgifte is tijdelijk. Draag dus altijd een isolerende laag of een windjack over je wollen kledingstuk om de warmte vast te houden.

Mensen die graag breien, weten het maar al te goed: het gramgewicht van je wollen kledingstuk staat voor het totale gewicht van de stof per vierkante meter textiel.
Dat zegt iets over de manier waarop de stof is gebreid en dus over haar thermische prestaties: hoe hoger het gramgewicht, hoe warmer de stof!
Bovendien kunnen trekkers voor wie elke gram telt aan de hand van het gramgewicht de beste keuze maken.
We onderscheiden twee categorieën:
- Dun, van 100 tot 190 g/m²: licht kledingstuk, matig warm; aanbevolen voor een warme en vochtige omgeving
- Dik, van 200 tot 300 g/m²: een steviger en warmer kledingstuk; aanbevolen voor een koude en droge omgeving
Afhankelijk van het seizoen of het tijdstip kan je ook kiezen voor een merinowollen shirt met lange of korte mouwen en variëren in het aantal lagen.

Als wol van nature warmte vasthoudt, is het dan niet veel te warm als de zon schijnt?
Dat is dus niet zo! En dat komt door twee geweldige eigenschappen van wol: haar vermogen om heel veel vocht op te nemen en de interactie met omgevingsfactoren.
Laten we eerst even stilstaan bij dat absorptievermogen, want op dat vlak is wol een ware kampioen!
Wol is een zeer hydrofiele stof, dat wil zeggen dat het materiaal eenvoudig en snel water opneemt. Naar schatting kan het materiaal 20% tot 35% van zijn eigen gewicht opnemen voordat het kledingstuk vochtig aanvoelt. Ideaal voor wie warm en droog wil blijven.
Maar, net zoals wol altijd een beetje warmte afgeeft als het nat wordt, gebeurt het omgekeerde als het materiaal in contact komt met warme en droge lucht!
Dat komt door een gemakkelijk waarneembaar natuurkundig proces: verdamping. Voor die overgang van vloeistof tot gas is warmte nodig, warmte die uit de stof ontsnapt en in de lucht verdwijnt.
Dat proces is overigens welbekend bij woestijnbewoners, die het gebruiken om het water in hun stoffen veldflessen te koelen, en het is ook hoe sommige van onze moderne airconditioners werken.
In het kort: wol die doordrenkt is van water of transpiratie verliest warmte als je het kledingstuk buiten bij droog en zonnig weer draagt, dankzij het verdampingsproces.
En om het nog eenvoudiger te stellen: wol kan zowel isoleren in de winter als niet te warm zijn in de zomer!
Toch een kleine waarschuwing: hoewel wol de ware kampioen is op het vlak van vochtopname, droogt het materiaal wel trager dan andere stoffen als polyester.
Maak je wollen sokken dus niet nat om je voeten af te koelen! Weet ook dat er merken zijn die sneller drogende kleding aanbieden in een mix van wol en polyester.

Heb je slechte herinneringen aan een "kriebeltrui"? Waag je dan eens aan merinowol!
Ten eerste moet je begrijpen waarom klassieke wol kriebelt: dat heeft te maken met de fijnheid van de draad en de harigheid van de wol.
Zoals we eerder al zeiden, heeft wol een onregelmatig oppervlak waardoor het materiaal warme isolerende lucht kan vasthouden. Die vezels kunnen zich aan je huid gaan hechten en dat onaangename prikken veroorzaken.
Bovendien zijn dikkere wolvezels stugger en raken ze de huid vaker bij verschillende bewegingen, waardoor de wol nog meer gaat kriebelen. Merinowol is echter zo dun dat de vezels heel soepel zijn, waardoor ze minder in contact komen met de huid en de stof dus zachter aanvoelt.
Wil je extreem zachte kleding, ga dan voor een stof van heel gladde vezels die helemaal niet aan je huid blijven haken.

Er zijn heel wat structurele elementen die van belang zijn voor de stevigheid van een vezel.
Een daarvan is de lengte: hoe langer de vezel, hoe minder "vezeleinden" in de inslag van de stof en dus hoe kleiner het risico op een breuk aan de aanhechting.
Een ander heeft te maken met de elasticiteit van de vezel: hoe elastischer, hoe beter bestand tegen de verschillende soorten druk die op de inslag worden uitgeoefend.
Zoals je misschien al hebt geraden, voldoet wol met vlag en wimpel aan beide criteria! De vezel is van nature lang (langer dan katoen, bijvoorbeeld) en heeft een zogeheten "gekroesde" of "gedraaide" samenstelling waardoor ze heel rekbaar wordt. Wolvezels kunnen zo'n 30% uitrekken zonder te breken.
Bovendien draagt het draaien en kruisen van de vezels tijdens het maken van het garen ook bij aan de stevigheid van wollen kleding.
Je moet wel weten dat wol niet zo stevig is als andere materialen. Sommige synthetische materialen zijn steviger, maar missen dan weer de andere voordelen die wol biedt (warmte, beperking van geurtjes, rekbaarheid ...).
Voor kleding die langer meegaat, zie je daarom vaak stoffen die zijn gemaakt van wol met een omhulling van polyamide.

Merinowol is net zo geschikt voor een baselayer als voor een midlayer: alles hangt af van het kledingstuk en of het eerder ademend of isolerend moet zijn.

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zijn bacteriën niet verantwoordelijk voor die nare transpiratiegeurtjes (of toch niet direct ...).
Je moet in de eerste plaats weten dat de transpiratie die de zweetklieren van het menselijk lichaam produceren geurloos is. Die transpiratie bestaat echter uit moleculen waar de bacteriën die van nature aanwezig zijn op het menselijk lichaam dol op zijn. Die bacteriën (die grotendeels de vriendelijke naam staphylococcus hominis dragen) breken de transpiratiemoleculen af met een enzym. Het is dat enzym en het residu dat de bacteriën achterlaten na het afbreken van de transpiratiemoleculen dat verantwoordelijk wordt geacht voor onaangename geurtjes!