Wat zijn de regels van basketbal?

Ontdek de belangrijkste regels van basketbal, inclusief de 24-secondenregel en spelersrollen. Ideaal voor beginners en liefhebbers.

Basketbal is een dynamische en snelle sport die zich heeft gevestigd als een van de meest populaire en boeiende teamsporten ter wereld. Of je nu een beginner bent of meer wilt begrijpen van het spel, de basisregels kennen is cruciaal. Dit artikel biedt dan ook een overzicht van de belangrijkste spelregels: fundamentele principes, specifieke scenario's, teamrollen en puntentelling. Na het lezen van dit artikel kan je met kennis van zaken beginnen basketballen of vanaf de zijlijn mee genieten van de spannende matches.

De basisregels van basketbal

Tijdens een basketbalmatch staan 2 ploegen van elk 5 spelers of speelsters tegenover elkaar. Het doel van de 10 spelers is om de basketbal zo vaak mogelijk in het net gooien. Dit net hangt op een officiële hoogte van 3,05 meter, wat scoren niet gemakkelijk maakt. De aanvallende ploeg heeft telkens 24 seconden de tijd om de bal in het net te krijgen. Wanneer de bal de ring niet raakt binnen deze tijd, gaat de bal naar de tegenpartij. Indien de bal de ring wel raakt, gaat de schotklok terug op 24 seconden. In het totaal hebben beide ploegen 4 kwartalen van 10 minuten om zoveel mogelijk punten te maken. Voor de spelers is het verboden om met de basketbal in hun handen over het veld te bewegen. Om toch meters te maken, dribbelen ze met de bal. Dit is het in beweging houden van de basketbal door ermee te stuiteren. Met de bal naar elkaar gooien/passen is toegestaan en is een efficiënter manier om het spel te versnellen. De tegenstander mag de bal proberen te veroveren zonder een overtreding te begaan, zoals de tegenstander foutief afstoppen.

Wat mag je niet doen bij basketbal (en wat zijn de gevolgen)?

Voor een eerlijk en vloeiend spelverloop moet je rekening houden met de volgende fouten.

- Met de bal in de handen lopen (traveling): met de bal lopen (twee passen of meer) zonder het stuiteren van de bal. Het spel wordt stilgelegd en de tegenstander krijgt de bal.

- Tweede dribbel (second dribble): wanneer een speler stopt met dribbelen en vervolgens weer verder dribbelt. De tegenpartij krijgt dan de bal.

- Dubbel dribbelen (double dribble): wanneer een speler de bal met beide handen vasthouden en weer gaat dribbelen. Ook bij deze fout wisselt het balbezit naar het andere team.

- Opgehouden bal (held ball): als 2 spelers de bal tegelijkertijd vast hebben, kan de scheidsrechter het spel stilleggen. In zo'n geval wordt de bal toegekend aan een van de teams op basis van de zogenaamde 'alternating possession' regel. Dit houdt in dat de teams afwisselend balbezit krijgen bij elke nieuwe held ball-situatie. Held ball-situaties worden bijgehouden met een pijl op de scoretafel.

- 24-secondenschending: het aanvallende team moet een schotpoging maken waarbij de bal minstens de ring raakt binnen de tijdslimiet van 24 seconden. Als de bal de ring niet raakt binnen deze tijd, krijgt de tegenpartij het balbezit.

- Voetfout (foot fault): je mag de bal niet raken met je voet of been, in dit geval spreken we van een voetfout. Bij een voetfout wordt het balbezit overgedragen aan de andere ploeg.

- Onreglementair blokkeren (Goaltending): je mag de basketbal niet meer raken tijdens de neergaande vlucht naar de basket of wanneer de bal zich op de ring bevindt. Als het verdedigende team zo'n fout begaat, krijgt het aanvallende team het punt of punten.

- Backcourt overtreding: wanneer een aanvallend team de middellijn is overgestoken met de bal mogen zij niet meer terug naar de eigen helft. De tegenstander krijgt dan de bal.

- Persoonlijke fouten: hieronder valt het houden, duwen, slaan of ander onreglementair contact met een tegenstander. Als de fout gebeurt terwijl de tegenstander aan het schieten was, wordt een vrije worp toegekend (één, twee of drie vrije worpen). Als de fout niet tijdens een schotpoging gebeurt, krijgt het benadeelde team de bal voor een inworp vanaf de zijlijn, dicht bij de plek van de overtreding.

Afhankelijk van de competitie waarin je speelt, kunnen de regels verschillen. Als je recreatief speelt, kun je met de medespelers bepalen hoe streng jullie zijn op gemaakte fouten.

Hoe lang duurt een wedstrijd basketbal?

Volgens de regels van de FIBA (Internationale Basketball Federatie) duurt een reguliere basketbalwedstrijd vier kwarten van elk 10 minuten effectieve speeltijd. Afhankelijk van het niveau en de frequentie van onderbrekingen, varieert de totale duur meestal tussen 1,5 tot 2 uur.

Jeugdwedstrijden in het basketbal zijn korter en duren gewoonlijk tussen de 45 minuten en 1 uur 15 minuten, inclusief korte onderbrekingen zoals timeouts en kwartpauzes. Bijvoorbeeld: in wedstrijden voor U10 tot U14 hebben we 4 kwarten van 8 minuten effectieve speeltijd.

Een wedstrijd in de NBA duurt 48 minuten effectieve speeltijd, verdeeld over vier kwarten van 12 minuten elk. In de WNBA duurt een wedstrijd 40 minuten, verdeeld over vier kwarten van 10 minuten elk. Met onderbrekingen erbij, zoals time-outs, pauzes tussen de kwarten, en eventuele verlengingen, duurt een NBA-wedstrijd meestal tussen de 2 en 2,5 uur. Een WNBA-wedstrijd duurt doorgaans iets korter, meestal tussen de 1,5 en 2 uur.

Hoe verloopt de puntentelling in basketbal?

Het aantal punten dat je krijgt in basketbal hangt af van waar je de bal in het net gooit. Als je de bal van buiten de driepuntslijn gooit, levert dat 3 punten op, bekend als een driepunter. Deze lijn is duidelijk zichtbaar op het veld. De drie punten is een extra beloning omdat scoren vanop zo'n grote afstand een pak moeilijker is.

Als je binnen de driepuntslijn - ook wel de cirkel (bucket) genoemd - scoort, krijgt je team 2 punten. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren met een "dunk", een spectaculaire sprongtechniek waarbij je de bal aan de ring in het net brengt.

Daarnaast is er de vrije worp, vergelijkbaar met een penalty in voetbal, goed voor 1 punt. Vanwege de hogere waarde van driepunters en tweepunters, leidt basketbal vaak tot hoge scores.

Hoe werkt de 24 seconden-klok bij basketbal?

De 24-secondenklok is een regel in het basketbal die het aanvallende team dwingt om binnen 24 seconden een doelpoging te doen, waarbij de basketbal ten minste de ring moet raken. De timer begint te lopen zodra een team balbezit krijgt en aanvalt. Als tijdens de aanval de bal de ring raakt, wordt de klok gereset naar 24 seconden, waardoor het team een nieuwe kans krijgt na een gemist schot. Als het team binnen de 24 seconden geen schotpoging onderneemt die de ring raakt, resulteert dit in een "shot clock violation" en krijgt de tegenpartij de bal. Deze regel is ontworpen om het speltempo hoog te houden en te voorkomen dat teams de bal te lang vasthouden zonder actief aan te vallen. Het brengt meer dynamiek en spanning, zowel voor spelers als toeschouwers.

de vijf soorten spelers in basketbal: positie en rolverdeling

De spelersrollen in het basketbal

Elke speler heeft een specifieke positie in het basketbal, afhankelijk van zijn of haar vaardigheden. Er staan per team vijf spelers op het court, dus we onderscheiden vijf verschillende rollen:

Point Guard (PG): ook bekend als de spelmaker. Deze speler organiseert de aanvallen van het team en zorgt voor balverdeling.

Shooting Guard (SG): vaak de beste schutter van het team, verantwoordelijk voor het scoren vanuit lange afstand.

Small Forward (SF): een veelzijdige speler die zowel aanvallend als verdedigend sterk moet zijn.

Power Forward (PF): staat bekend om fysieke aanwezigheid onder de basket. Ze scoren van dichtbij en zijn cruciaal in de rebound.

Center (C): de langste speler (een gemiddelde NBA-center is langer dan 2,08 meter), die nabij de basket speelt en heel belangrijk is voor verdediging rond de eigen basket of om rebounds te scoren aan de overkant.

Wat met wissels?

In het basketbal staat er geen limiet op het aantal wissels tijdens een wedstrijd. Je mag tot 7 wisselspelers op de bank zetten. Spelers kunnen meerdere keren gewisseld worden. Dit betekent dat coaches strategie en vermoeidheid van spelers beter kunnen managen, wat essentieel tijdens de intensieve wedstrijden. Wissels kunnen enkel tijdens spelonderbrekingen gebeuren en invallers moeten zich melden bij een speciale wisselbox waar de scoreteller zich bevindt (vergelijkbaar met een jurytafel).

Welke maat basketbal gebruiken?

De maat en het gewicht van de wedstrijdbal kan variëren afhankelijk van het geslacht en leeftijd.

Maat 5: is voor kinderen, namelijk meisjes tot 14 jaar en jongens tot 12 jaar.

Maat 6: is voor meisjes vanaf 14 jaar en jongens vanaf 12 jaar. Het is de grootste maat voor vrouwen en wordt dus in de reeksen voor dames gebruikt.

Maat 7: is voor jongens en heren vanaf 15 jaar. Het is de maat die ook gebruikt wordt op professioneel niveau, bijvoorbeeld in de EuroLeague en de NBA.

De bekendste basketcompetities

De NBA (National Basketball Association) en WNBA (Women's National Basketball Association) zijn ongetwijfeld de bekendste basketbalcompetities ter wereld. Deze Amerikaanse leagues vertegenwoordigen respectievelijk de topcompetities voor mannen en vrouwen. Gezien basketbal zijn oorsprong vindt in Amerika, is het niet verwonderlijk dat deze competities wereldwijde bekendheid genieten.

In Europa zijn de EuroLeague en de Basketball Champions League de belangrijkste clubbasketbalcompetities. Teams uit verschillende Europese landen strijden hier jaarlijks om prestigieuze titels.

In België en Nederland is de BNXT League de belangrijkste professionele basketbalcompetitie. Deze liga bestaat uit 20 Belgische en Nederlandse clubs die strijden om het kampioenschap. Oostende is één van de beste Belgische teams en won zowel de landstitel als de BNXT League-finale in 2023-2024.

Basketbal Vlaanderen organiseert de lagere reeksen voor volwassenen, jeugdcompetities en G-sport van het Belgische basketbal.

Wat heb je nodig om te starten met basketbal?

Een goed paar basketbalschoenen, een outfit (short, shirt, sokken en eventuele bescherming), een basketbal en een handige sporttas. Meer heb je niet nodig om te starten met basketbal!

Ontdek onze volledige basketbalcollectie

We hebben dit overzicht van basketbalregels gemaakt om je snel op weg te helpen, of je nu begint met spelen of gewoon meer inzicht wilt in het spel. Met deze kennis ben je klaar om zowel deel te nemen aan een partijtje basket als om als toeschouwer te genieten van een wedstrijd. Trek je sportschoenen aan, pak een bal en geniet van de prachtige sport basketbal!

Dit zal je ook interesseren

Wat zijn de regels van basketbal 3x3?

Een variant op de traditionele 5x5 basketbalwedstrijden zijn de 3x3 matchen. Ontdek hoe 3x3 basketbal verschilt van traditioneel basketbal.

Basketbal: Hoe maak je een jump shot en een driepunter ?

Je wil de basket vinden en je werpafstand vergroten terwijl je basketbalt? Ontdek onze tips en trucks om je driepunters en jump shots te verbeteren!

Basketbal: alles weten over dunken

Wat doe je het liefst op een basketbalveld? Als je meteen denkt aan dunken, dan ben je hier aan het juiste adres. Wij vertellen je alles over deze tegelijk doeltreffende en spectaculaire basketbalmove.

Hoe leer je dribbelen?

Wat zijn de meest voorkomende fouten bij het dribbelen? Welke tips en oefeningen helpen je om vooruitgang te boeken bij basketbal?

Wanneer Decathlon en Tarmak officiële partners worden van de NBA

NBA en Decathlon, partners voor een unieke basketbal ervaring

Duik in de wereld van basketbal met Decathlon's NBA partnership! Ontdek een breed scala aan producten met officiële NBA-logo's en franchises: LA Lakers, Chicago Bulls, etc.