SPORT EN KANKER: 
DE HEILZAME INVLOED

De vier meest voorkomende kankers in Frankrijk zijn:

- borstkanker bij vrouwen
- prostaatkanker bij mannen
- longkanker bij beide geslachten
- dikke darmkanker en endeldarmkanker bij beide geslachten

Deze kankers zijn niet noodzakelijkerwijs de meest dodelijke. "Bij vrouwen komt borstkanker zo vaak voor dat het de belangrijkste doodsoorzaak is. Maar 87% van de vrouwen bij wie borstkanker wordt vastgesteld, leeft vijf jaar later nog", legt Dr. Solary uit. "Veel mensen kunnen genezen dankzij vroege opsporing en diagnose", voegt dokter Vanlemmens
eraan toe.

Bij kanker denken we vaak aan risicofactoren die we niet kunnen beïnvloeden: leeftijd, erfelijke aanleg of omgevingsfactoren. Maar in werkelijkheid houdt 40% van de kankers verband met onze leefstijl en zouden ze dus vermeden kunnen worden. Een flinke uitdaging dus!

- tabak: belangrijkste risicofactor bij mannen en vrouwen.
- alcohol: veroorzaakt kanker van de luchtwegen en het spijsverteringsstelsel
- uv-stralen: verhoogt het risico op huidkanker.
- sedentaire leefstijl: ”De mate van sedentaire leefstijl, met name de tijd die voor
beeldschermen wordt doorgebracht, is de afgelopen tien jaar aanzienlijk toegenomen onder
volwassenen en kinderen" (INC).
- voeding: je bondgenoot als die gevarieerd, evenwichtig en minder zoet is!
- obesitas: "20% minder kanker bij wie regelmatig", zegt Dr Solary.

De WHO herinnert er ons via de tien feiten over fysieke activiteit aan dat "lichamelijk actieve mensen minder vatbaar zijn voor een aantal ziekten, waaronder kanker".
Sinds 2011 wordt fysieke activiteit door de Haute Autorité de Santé als een niet-medicamenteuze therapeutische optie erkend. De programma's Aangepaste Fysieke Activiteit
(Activité Physique Adaptée -APA) worden nu voorgeschreven door artsen en vergoed door de ziekteverzekering.

Sindsdien gaan behandelingen in ziekenhuizen steeds meer gepaard met een uitgebreide zorg voor de patiënt. Een fysieke en psychologische follow-up om de bijwerkingen van de ziekte en de behandelingen te bestrijden en het genezingsproces te ondersteunen.

"Tegenwoordig staat er op alle afdelingen Hematologie (bloedziekten) een fiets in de patiëntenkamer. We bieden ze een bewegingsprogramma aan en we hebben gemerkt dat ze
zich beter voelen, dat het ze helpt om ermee om te gaan" legt Dr Solary uit.

De combinatie sport-gezondheid helpt de lichamelijke conditie op peil te houden en verbetert de tolerantie voor de behandeling. "Omdat het lastig is deze behandelingen te ondergaan ..." Maar fietsen in de kamer "maakt patiënten mentaal en fysiek weerbaarder!" Ook slapen gaat beter.

In het Centre Oscar Lambret in Rijsel wordt het programma "Mon Sport Santé" aangeboden tijdens en na de behandeling van kanker. "We leggen de voordelen van lichaamsbeweging uit zodat het deel gaat uitmaken van hun dagelijks leven", vertelt dokter Vanlemmens. Patiënten kunnen deelnemen aan groepssessies en zich laten begeleiden door een APA-leraar, opgeleid in oncologie en de bijwerkingen van kanker.

Vroeger zeiden sommige artsen "neem vooral je rust, stop met alles". Vandaag is het tegenovergestelde het geval, en wordt gezegd: "blijf vooral bewegen, maar luister naar jezelf!" Want tegenwoordig tonen studies aan dat je aerobe oefeningen (uithoudingsvermogen opbouwen om het cardiorespiratoire systeem te trainen, zoals fietsen of nordic walking) moet combineren met spierversterking om de spieren te trainen en sarcopenie (verlies van spiermassa) te bestrijden. Want als mensen weinig spiermassa hebben, kunnen ze de behandelingen minder goed verdragen.

"Sport stimuleert het immuunsysteem", legt Dr. Bouillet uit. Het regelt ook de geslachtshormonen, oestrogenen, die soms kanker ontwikkelen. Lichaamsbeweging maakt ook endorfine vrij in de hersenen, die het gevoel van pijn vermindert en het plezier verhoogt.

"Lichaamsbeweging vermindert vermoeidheid, slaap- en concentratieproblemen", legt Dr. Bouillet uit. De voordelen van lichaamsbeweging in de strijd tegen kanker zijn onbetwistbaar. "Hoe meer je beweegt, hoe meer voordelen het oplevert, op voorwaarde dat je het langdurig en op een gepaste manier doet", zegt Dr. Vanlemmens.

De voordelen van lichaamsbeweging bij kanker:

- verbetert: levenskwaliteit, fysieke functies, zelfbeeld, seksleven
- heeft positieve uitwerking op: depressie, angst, immuunsysteem, lichaam
- beïnvloedt: sociaal leven, strijd tegen sarcopenie
- vermindert: vermoeidheid, pijn, bijwerkingen van de behandeling, tijd in het ziekenhuis bij
preoperatieve fase, sterfterisico en risico van terugkeer van de ziekte
- bevordert: werkhervatting

"Aangepaste, stapsgewijze en regelmatige lichaamsbeweging", antwoorden onze deskundigen eensgezind.

"Je kunt elke sport beoefenen die je leuk vindt om te bewegen" zegt dokter Bouillet. Als het maar lichaamsvriendelijk is, veilig, en krachtige en progressieve intensiteit genereert!

Bij CAMI is zelfs een sportmethode ontwikkeld: Médiété® of "de kunst van de gulden middenweg, een veilige techniek waarmee de hele spierketen kan worden aangesproken", legt dokter Bouillet uit. Deze methode is ontwikkeld om te voldoen aan de verwachtingen en beperkingen van kankerpatiënten. Het is ook een kunst van denken en bewegen om de relatie met het lichaam te verbeteren.

Bij Oscar Lambret, binnen het programma 'Mon Sport santé', "is het de zorgverlener die zich aanpast aan de patiënt, en niet de sporter aan de leraar zoals in een sportzaal vaak het geval is. Zorgen dat je elke dag wat lichaamsbeweging krijgt, gaan wandelen met een stappenteller, optimaal gehydrateerd blijven, goed eten, ontspannen, dit zijn niet per se moeilijke dingen om te doen, maar het moet wel allemaal op iedereen afzonderlijk worden afgestemd", zegt dokter Vanlemmens

Hetzelfde antwoord als hierboven met nieuwe mogelijkheden om thuis gemotiveerd te blijven!

Bij Oscar Lambret en het Institut de Cancérologie Lille Métropole (ICLM)zijn online programma's opgezet om kankerpatiënten die in remissie zijn, in staat te stellen in beweging te blijven. Deze online coachingprogramma's, zoals eMOUVOIR van Centre Oscar Lambret of de 'APA en avant'- app voor de follow-up van borstkanker en kanker van het spijsverteringsstelsel, zijn allemaal leuke oplossingen om thuis je inspanningen voort te zetten en je hartslag te verhogen.

"Ga sporten, je wordt er gelukkig van!"

CAMI is mede opgericht door dokter Thierry Bouillet en Jean-Marc Descotes, voormalig vice-wereldkampioen karate-do. Maar dokter Bouillet antwoordt: "Het zijn de patiënten die de CAMI hebben opgericht! Het mooiste getuigenis van een patiënt is dat van Nicolas, 55 jaar oud, die in mijn kantoor komt en me zegt: "Ik kom naar u toe voor een second opinion". Hij zou sterven, maar hij begon met karate. Na drie jaar training, in de dojo, stond mijn patiënt op de mat rechtover me en hij blokkeerde echt alles! Een man in het donker, met een witte kimono en een riem om, die zwarte band als levensader voor ieder van ons! Door te sporten vinden mensen een deel van zichzelf terug, komen ze weer in contact met hun lichaam en kunnen ze beter hun gezondheid zelf in handen nemen. Ik doe dit werk al 42 jaar, en CAMI is de plek waar je patiënten gewoon gelukkig maakt! Het is een manier om hoop uit te dragen."

Een tip: "Ga sporten, je wordt er gelukkig van!"

De artsen Laurence Vanlemmens, Thierry Bouillet, Eric Solary voor hun tijd en expertise.
ARC, CAMI SPORT&CANCER, Centre Oscar Lambret, ICLM en Thibault Dufoix, osteopaat voor het nalezen.