Waarom zijn dames minder snel dan heren?

We beginnen met de verschillen die je met het blote oog kunt vaststellen, de verschillen in lengte en gewicht. En om toch iets verder te gaan dan een eerste visuele indruk, geven we enkele cijfers mee: dames zijn gemiddeld 13 cm kleiner en 16 kg lichter dan heren. Bovendien hebben dames 3 tot 6 kilogram meer vetmassa. Wat betreft de lengte, dit komt voor een deel omdat de puberteit bij dames eerder ophoudt: ze houden dus eerder op met groeien dan heren. Wat betreft het verschil in vet- en spiermassa, daar moeten we de verklaring zoeken bij de hormonen, die ook in de puberteit hun werk beginnen te doen.

Dat dit verschil in gewicht, lengte en spiermassa voordelig is voor de heren is misschien eenvoudig te begrijpen als het gaat om krachtsporten, maar wat heeft dat voor invloed op hardlopen en snelheid? Dan komen we bij wat ze de vermogen-gewichtsverhouding noemen, en gezien de hierboven vermelde statistieken is die helaas in het voordeel van de heren. We vatten het even kort samen: dames hebben zowel minder spieren als meer vet. Bij het hardlopen zorgt dit verschil bij elke stap voor een dubbel effect: dames hebben minder speren om meer vetweefsel te verplaatsen.   Dat is het eerste oneerlijke punt. Het tweede? Die bevindt zich op het vlak van het hart en de longen. Want je spieren hebben natuurlijk zuurstof nodig om te kunnen werken. Een korte uitleg.

Als je regelmatig sport, of als je al eens te laat bent geweest, weet je dat je ademhaling en hartslag versnellen naarmate je je zwaarder inspant. Dit is heel logisch: je spieren verbruiken zuurstof om energie te produceren. Maar ook hier bestaat er een verschil tussen heren en dames.

Laten we eerst de VO2 Max bekijken, dat is het maximale zuurstofopnamevermogen. Simpel gezegd is dit jouw vermogen om tijdens een lichamelijke inspanning zuurstof op te nemen, door je lichaam te vervoeren en te verbranden. Je zou het kunnen omschrijven als je zuurstofkraan. En het debiet wordt dan berekend in milliliter per minuut en per kilo lichaamsgewicht. De VO2 max ligt bij heren gemiddeld tussen de 45 en 50 ml/min/kg en bij dames opnieuw lager, namelijk 35 tot 40 ml/min/kg.

Een van de belangrijkste oorzaken is het hemoglobinegehalte in het bloed, dat lager ligt bij dames. Kleine herinnering: hemoglobine is de stof die de zuurstof uit je longen via de bloedbaan naar de organen brengt.

Om die lagere zuurstoftoevoer te compenseren, zal het vrouwelijk lichaam dus al eerder een beroep doen op de hartslag. Dan hebben we het over de HFmax (of maximale hartslag, als je geen fan bent van afkortingen), het maximale aantal slagen dat je hart in één minuut kan maken. Het principe is eenvoudig: als er bij elke slag minder zuurstof wordt vervoerd, moet je hart dus vaker slaan.

Hoewel de HFmax verschilt van persoon tot persoon, en afhankelijk is van leeftijd en conditie, stellen we vast dat dames een gemiddelde HFmax van 174 slagen per minuut hebben, en heren een van 169 slagen per minuut.

Maar aangezien we het hier over ongelijkheid hebben, voel je het vast al aankomen: met een gemiddeld 30% kleinere hartspier bereiken dames hun HFmax veel eerder, bij een ongeveer 10% lagere snelheid.

Het is interessant om op te merken dat dit verschil van 10% tussen de prestaties van heren en dames regelmatig terugkomt. Vooral in de studies van dokter Ira Hammerman, die veel tijd en energie heeft gestoken in zijn zoektocht naar een verklaring waarom dames altijd trager hardlopen dan heren. Een rekening te vereffenen? Als we kijken naar de wereldrecords en beste prestaties in verschillende sporten, lijkt dat 10% verschil inderdaad een drempel te zijn: de dames halen dezelfde records als hun mannelijke collega's... een paar jaar geleden. Nog volgens dokter Hammerman is dit een uitstekende manier om te voorspellen waar het volgende record zal sneuvelen: als er een verschil van meer dan 10% is, is de kans groot dat een record bij de dames het gat zal dichten. Is het verschil minder dan 10%, dan zal het eerstvolgende record bij de heren vallen.

Maar als we ons verder buigen over deze records, dan zien we al snel dat de genderkloof in duursporten kleiner wordt: waar lichamelijke, hormonale en hartgerelateerde factoren een logisch voordeel met zich meebrengen voor de heren in sporten die veel kracht en vermogen vragen, dan is het omgekeerde waar in duursporten. Laten we het eens van de andere kant bekijken: als je meer en sneller zuurstof verbruikt om meer spieren te voeden, dan kan de inspanning na verloop van tijd steeds moeilijker worden. Volgens een studie van de Okanagan School of Health and Exercise Science in de Verenigde Staten hebben vrouwen een betere weerstand voor zowel statische (isometrische) oefeningen als repetitieve bewegingen.  

Dus wanneer krijgen we die duurloop waarbij je niet het snelst moet hardlopen maar het langst, kwestie van het machtsevenwicht om te keren?  

Zo, nu heb je enkele antwoorden op een deel van een heel specifieke vraag: Waarom zijn dames minder snel dan heren? Gelukkig is snelheid niet het enige criterium in de sport en hebben dames ook enkele lichamelijke voordelen: een lager zwaartepunt, een beter evenwicht, een betere proprioceptie, soepelere spieren en pezen... allemaal kwaliteiten die hen een voordeel geven in heel wat sporten. Dus waarom geen gemengde behendigheids- of precisiesporten?